Tentoonstelling
Sinds de invoering van de Sacharovprijs dertig jaar geleden hebben een groot aantal personen en groepen mensenrechtenactivisten in de wereld erkenning gekregen voor hun aanhoudende inspanningen voor rechtvaardigheid en gelijkheid in hun samenleving. Het Europees Parlement moest het lang stellen zonder echte bevoegdheden op het gebied van buitenlands beleid, maar zag meteen in dat de prijs potentieel had om zijn standpunt als voorvechter van de grondrechten op het wereldtoneel te verzekeren. Het heeft die kans dan ook zo vaak mogelijk benut. De winnaars behoren tot uiteenlopende culturen en komen uit verschillende gebieden. Onder hen vinden we zoveel soorten activisten als we maar kunnen bedenken: woordvoerders van minderheden, een antiterrorismegroep, een strijder voor een verbod op foltering, een cartoonist, gewetensbezwaarden die een lange gevangenisstraf uitzitten, een filmmaker, de Verenigde Naties als geheel en zelfs een kind dat vecht voor het recht op onderwijs. Stuk voor stuk kregen ze van het Europees Parlement erkenning voor hun buitengewone inspanningen.
Door zulke personen en groepen te huldigen, bevordert het Parlement waarden die het hoog in het vaandel draagt, zoals de vrijheid van meningsuiting, de rechten van minderheden, de naleving van het internationaal recht, de invoering van de democratie en de rechtsstaat. Veel prijswinnaars hadden al jarenlang in de gevangenis gezeten en zouden er nog jarenlang blijven. Een aantal onder hen had zelfs zijn leven opgeofferd om die waarden te beschermen. Het is veelzeggend dat sommige winnaars van de Sacharovprijs vervolgens ook de Nobelprijs voor de Vrede in de wacht hebben gesleept. De winnaars van de Sacharovprijs hebben met elkaar gemeen dat zij duidelijk inzagen hoe belangrijk het is om de mensenrechten en de fundamentele vrijheden te bevorderen en dat zij ertoe bereid waren hun leven te wijden aan deze moeilijke strijd.
In december 2019 werd de “Sakharov Walk of Freedom” plechtig geopend op de Esplanade Solidarność 1980, juist voor het Europees Parlement in Brussel. De wandelweg bestaat uit 43 keramische tegels met een korte tekst over elke winnaar van de Sacharovprijs, in chronologische volgorde van 1988 tot nu. De tegels herinneren de Parlementsleden dagelijks aan het belang van onze rechten als persoon en aan de noodzaak om daarvoor te vechten.
<
De Sacharovprijs, het Europees Parlement en de mensenrechten in de wereld (audio)
Naast de toekenning van de Sacharovprijs blijft het Europees Parlement zijn waarden hooghouden en handelt het daarnaar via vele andere kanalen. In hun resoluties over mensenrechten en tijdens plenaire vergaderingen spreken de Parlementsleden zich regelmatig uit over mensenrechtenproblemen in niet-EU-landen. Doordat deze rechten universeel zijn, maakt het daarbij niet uit of de schending zich op zo’n 8 000 kilometer in Myanmar/Birma voordoet of aan de grens van de Unie in Belarus. Het Europees Parlement heeft regelmatig belangrijke resoluties aangenomen waarin het belang van humanitaire kwesties wordt onderstreept. De Parlementsleden zetten zich in om de democratische stelsels in de wereld te verdedigen, zelfs door te reizen om verkiezingen waar te nemen, bij conflicten te bemiddelen en parlementen in hun ontwikkeling te ondersteunen. Het Parlement heeft bijvoorbeeld in januari 2020 de vervroegde parlementsverkiezingen in Peru waargenomen. Het Europees Parlement begrijpt dat de mensenrechten ook buiten de EU belangrijk zijn en doet zijn uiterste best om daarvoor te vechten.