Jakie będą Europejskie Stolice Kultury w 2025 roku?
Każdego roku program Europejskich Stolic Kultury promuje bogate dziedzictwo kulturowe w całej Europie, ukazując znaczenie historyczne, życie kulturalne i spuściznę artystyczną różnych miast i regionów.
W 2025 r. miasta w Niemczech i Słowenii mają być gospodarzami tytułu, a Słoweńska miejscowość zaproponowała dodatkowo wyjątkową transgraniczną koncepcję. Europejskie Stolice Kultury 2025 to Chemnitz w Niemczech oraz Nova Gorica i Gorizia, dwa sąsiadujące i współpracujące ze sobą miasta na granicy Słowenii i Włoch. Jest to pierwsza w historii Europejska Stolica Kultury łącząca miasta w dwóch krajach.
Chemnitz, Niemcy
Chemnitz (dawniej Kamienica Saska) to trzecie co do wielkości miasto w Saksonii, położone we wschodniej części Niemiec, około 40 kilometrów od granicy z Czechami.
Na początku XX wieku Chemnitz było jednym z najbogatszych miast w Niemczech ze względu na swój przemysł. Chemnitz i regiony otaczające miasto odegrały ważną rolę w rozwoju kraju, zwłaszcza w przemyśle tekstylnym, kolejowym i samochodowym.
Około 40% miasta zostało zniszczone podczas II wojny światowej, a jego śródmieście obróciło się w gruzy. W następnych dziesięcioleciach, jako część Niemiec Wschodnich (NRD), miasto nosiło nazwę Karl-Marx-Stadt, a jego centrum odbudowano w stylu modernistycznym.
Po zjednoczeniu Niemiec w 1990 r. centrum miasta zostało zostało przekształcone dzięki licznym renowacjom oraz wzniesieniu nowych budynków. W tym samym roku mieszkańcy miasta zagłosowali za ponownym przyjęciem nazwy Chemnitz.
Przemysłowa historia miasta odgrywa dziś ważną rolę w dziedzictwie i kulturze. Chemnitz Industrial Museum jest punktem orientacyjnym na Europejskim Szlaku Dziedzictwa Przemysłowego. Położony w pobliżu region Erzgebirge był ważnym ośrodkiem górnictwa i od 2019 roku znajduje się na Liście Światowego Dziedzictwa UNESCO.
Dwa z największych muzeów w mieście mieszczą się w dawnym budynku banku i secesyjnym gmachu – Muzeum Gunzenhauser) z kolekcją około 2 500 dzieł sztuki nowoczesnej oraz Kunstsammlungen znajdujące się przy Theaterplatz.
W 2025 roku Chemnitz wraz 38 innymi gminami w regionie będzie wspólnie realizować program Europejskiej Stolicy Kultury.
Rok ten odbywa się pod hasłem „C the Unseen” („Zobacz to, co niewidzialne”), ukazując ukryte skarby. Chemnitz, nazywane „Miastem Twórców”, zaprezentuje tę ideę w garażach i budynkach fabrycznych przekształconych w przestrzenie artystyczne, a miejskie parki staną się areną festiwali, przedstawień i wystaw.
Nova Gorica, Słowenia i Gorizia, Włochy
Nova Gorica i Gorycja (po włosku: Gorizia) to bliźniacze miasta na granicy Słowenii i Włoch. Ta wyjątkowa transgraniczna lokalizacja znajduje się w samym sercu Europejskiej Stolicy Kultury 2025, która ma być świętem jedności ponad granicami i nosi hasło „GO! Borderless”.
Gorycja znajduje się we włoskim regionie Friuli-Wenecja Julijska, u podnóża Alp Julijskich. Nova Gorica została zbudowana w 1947 r. jako nowe miasto o modernistycznej architekturze przez socjalistyczny rząd Jugosławii.
Oba miasta położone są w pagórkowatym krajobrazie z sadami i winnicami oraz rzeką Soča biegnącą od Alp Julijskich do Zatoki Triesteńskiej.
Międzynarodowa granica między Słowenią a Włochami przebiega przez duży plac, znany jako Piazza della Transalpina lub Trg Evrope („Plac Europy”). Granica ta była zamknięta od lat 40. XX wieku do 2000 roku, kiedy Słowenia dołączyła do UE i strefy Schengen. Od 2011 roku oba miasta są zarządzane przez wspólną radę administracyjną.
Zamek w Gorycji pochodzi z XII wieku i na przestrzeni wieków pełnił różne funkcje – był średniowiecznym zamkiem, więzieniem a także koszarami wojskowymi. Obecnie mieści Muzeum Średniowiecza w Gorycji, a otacza go publiczny park.
Katedra w Gorycji została zbudowana w XIV wieku, zniszczona podczas I wojny światowej i później odbudowana w stylu barokowym z XVII wieku.
Nova Gorica jest siedzibą jednego z czterech teatrów składających się na Słoweński Teatr Narodowy. Teatr ten powstał w 1969 roku, a nowy budynek został wybudowany w 1994 roku. Jego repertuar obejmuje współczesne i klasyczne sztuki.
W 2025 roku Nova Gorica i Gorycja podejmują wspólne zobowiązanie, by być Europejską Stolicą Kultury Bez Granic.
W obu miastach odbędą się różnorodne wydarzenia w przestrzeniach kulturalnych i plenerowych, takie jak pokazy klaunady, spektakle taneczne i teatralne, pokazy mody i degustacje kulinarne oraz wycieczki historyczne. A jedną z głównych atrakcji będzie wyjątkowy transgraniczny mecz piłkarzyków!
Główny obraz jest kolażem: "Chemnitz. Rathaus" + "Gorica 1282"