Wystawa
Wszystkie okazje do świętowania kojarzą nam się często z jedzeniem — wspólnym biesiadowaniem w większych grupach, z udziałem całej rodziny lub społeczności. Święta i jedzenie to idealne połączenie, obrośnięte licznymi tradycjami regulującymi, jak, co, dlaczego i kiedy jemy. Nasze kulinarne tradycje łączą wierzenia religijne i przesądy, pogodę i cykl życia przyrody wyznaczany przez pory roku.
Posiłki w święta Bożego Narodzenia
Wielu z nas celebruje święta Bożego Narodzenia podczas jednego, obfitego posiłku, jednak to, jak go spożywamy, różni się w różnych miejscach Europy: niektórzy siadają do niego w wigilię Bożego Narodzenia, inni w pierwszy dzień świąt, a jeszcze inni 6 stycznia. Chociaż obchodzimy to samo święto, dania, które spożywamy z jego okazji, są bardzo różne: indyk, gęś, różne odmiany würstel (kiełbasy), karp i inne pieczone potrawy.
Na przykład w Norwegii popularnym daniem w wigilię Bożego Narodzenia są „ribbe”, czyli pieczone żeberka wieprzowe. W całym kraju tego dnia spożywa się około trzy miliony kilogramów żeberek. Ta kulinarna tradycja sięga korzeniami czasów przedchrześcijańskich: w mitologii nordyckiej świnia Særimne była zabijana i zjadana w nocy, a następnego dnia się odradzała, by ponownie wykarmić ludzi.
Przygotowanie tej potrawy jest proste, ale naprawdę smaczne pieczone żeberka muszą mieć chrupiącą skórkę. Istnieje wiele metod, by to osiągnąć, jeśli jednak ktoś uzna to za szczególnie trudne wyzwanie, może skorzystać z porad dostępnych za pośrednictwem specjalnej infolinii. Żeberka są podawane ze słodkimi i kwaśnymi dodatkami: kapustą kiszoną, czerwoną kapustą, brukselką, sosem żurawinowym, pieczonymi jabłkami i sosem.
Śpiewy przy kolacji
W hiszpańskiej Kantabrii pod koniec lutego lub na początku marca kultywuje się tradycję Las Marzas, pieśni śpiewanych z okazji nadejścia wiosny. Grupy chłopców i młodych mężczyzn chodzą po wsiach i miasteczkach, śpiewając pieśni sławiące często lokalnych mieszkańców.
Młodzi śpiewacy, zwani marceros, proszą w piosenkach o jedzenie: kiełbasy, jajka i desery, mające być zapłatą lub podarunkiem za ich występy.
Dzień Gofra
25 marca w Szwecji obchodzi się Vårfrudagen (dzień Matki Boskiej — święto Zwiastowania Pańskiego).
Według tradycji chrześcijańskiej tego dnia archanioł Gabriel objawił się Marii, aby zwiastować jej o poczęciu. W preindustrialnej Szwecji Vårfrudag oznaczał również koniec zimy i początek wiosny, kiedy zaczynano sadzić rośliny.
Obecnie jednak ten dzień kojarzy się powszechnie z goframi. Słowo „vårfrudag” brzmi podobnie do „våffeldag” (dzień gofra) i z czasem obchody tego święta zaczęły kojarzyć się bardziej z jedzeniem gofrów niż ze Zwiastowaniem. Chociaż gofry są obecnie popularnym daniem spożywanym przez cały rok, ich składniki (mąka pszenna, jaja, masło, śmietana i dżem) były towarami luksusowymi w chłopskim społeczeństwie preindustrialnej Szwecji.
Ukryte niespodzianki
Czasem tradycja kulinarna nie koncentruje się wcale na posiłku jako takim, lecz tym, co się w nim kryje. Doskonałą ilustracją tego są dwa ciasta spożywane w różne pory roku w dwóch różnych krajach.
Galette des rois — czyli 'ciasto Trzech Króli' — piecze się we Francji na święto Trzech Króli, 6 stycznia albo 12 dzień świąt Bożego Narodzenia, już od XIV w. Samo ciasto może różnić się w zależności od regionu (może mieć postać ciasta ptysiowego z masą migdałową lub brioszki z kandyzowanymi owocami).
Zwyczajem zwiększającym przyjemność z konsumowania tego ciasta jest możliwość natknięcia się na 'la fève', czyli małej niespodzianki: kiedyś było to ziarno bobu, obecnie zaś w cieście chowa się małą figurkę z porcelany lub plastiku. Osoba, która znajdzie 'la fève' otrzymuje tytuł 'le roi' (króla) lub 'la reine' (królowej) oraz złotą, papierową koronę, która tradycyjnie towarzyszy ciastu.
Podobna tradycja kulinarna kultywowana w Irlandii idzie jeszcze dalej, posuwając się do przewidywania dalszych losów osób spożywających ciasto.
Barmbrack (lub Báirín Breac po irlandzku) to ciasto z rodzynkami i sułtankami, często moczonymi w gorącej herbacie przed dodaniem do ciasta, tradycyjnie pieczone w Irlandii na Halloween. Do ciasta wrzuca się pierścionek, naparstek i monetę. Według tradycji osoba, która znajdzie pierścionek, wkrótce zawrze związek małżeński, ten, kto znajdzie naparstek, pozostanie w stanie bezżennym, zaś znalazca monety stanie się bogaty.
Dania na różne pory roku
Niektóre tradycje kulinarne bazują na naturalnym cyklu wytwarzania żywności.
W Szwecji dzień Surströmmingspremiär jest tradycyjnie uważany za początek sezonu na fermentowanego śledzia. Fermentowanego śledzia, kojarzonego często z północnymi regionami Szwecji, je się zazwyczaj z chlebem i cebulą, czasami popijając go wódką. To danie ma wiejskie korzenie: fermentowanie ryby było tanią metodą konserwowania żywności.
Od lat 40. ubiegłego wieku za początek sezonu na fermentowanego śledzia uważa się trzeci czwartek sierpnia. Wtedy śledź był zazwyczaj gotowy do spożycia: ryba fermentuje przez kilka miesięcy po wiosennych połowach śledzi przypadających w kwietniu lub maju. Sfermentowany śledź jest często jedzony latem na świeżym powietrzu, co jest uzasadnione, bo jego aromat jest wyjątkowo silny.