De Olympische spelen - de grootste sportwedstrijd ter wereld- heeft altijd al internationale aantrek gehad. Er kunnen ontelbare verhalen verteld worden over de Olympische spelen: verhalen over competitie en overwinning, en ook over politiek en identiteit. De Olympische spelen zijn een cruciaal onderdeel van onze geschiedenis.
Laten we terugreizen naar de jaren 1920 om te leren over het dagelijkse leven van Europese burgers en de nasleep van de Eerste Wereldoorlog.
Evoluties in regelgeving en sport
Een eeuw geleden zagen de Spelen er sterk anders uit dan vandaag.
De spelen van 1920 bevatten bijvoorbeeld een aantal disciplines die we vandaag niet meer hebben, zoals touwtrekken en jumping (waarbij paarden over hordes springen). Een verrassende inclusie in de spelen van 1920 was de aanwezigheid van kunst als een aparte discipline. Net zoals de atleten kregen architecten, schilders, beeldhouwers en muzikanten de kans om medailles te verzilveren met hun op door sport geïnspireerde kunstwerken.
Vandaag de dag zijn we gewend om aparte Zomer- en Winterspelen te hebben, maar in 1920 waren ijshockey en figuurschaatsen ook aanwezig op de Antwerpse Spelen naast de zomersporten.
Het ijshockeytoernooi, dat plaatsvond in het Antwerpse Ijspaleis, was het startschot van de Antwerpse Spelen. Dit zou ook de enige keer worden dat deze wintersport verscheen op de Zomerspelen. Vanaf 1924 was het enkel nog aanwezig op de Winterspelen.
In 1920 veranderden er ook wat regels, vooral als het over gender ging. Snelwandelen werd enkel voorbehouden voor mannelijke atleten, vrouwelijke snelwandelaars zouden tot 1992 moeten wachten om te mogen meedoen in deze discipline.
Het leven in de jaren 1920
In tegenstelling tot de vele verschillen in regels tussen de Spelen van vandaag en die van 1920, is het kunnen we veel gelijkenissen vinden tussen het leven van de gemiddelde Europeaan in 1920 en die van vandaag.
Europese burgers waren in 1920 even gepassioneerd door voetbal als vandaag de dag. De finale van het voetbaltoernooi van de Spelen van 1920, waarin België won van Tsjechoslowakije, werd bijgewoond door niet minder dan vijftigduizend toeschouwers. Sommige supporters raakten niet tot in het stadium door de mensenmassa heen en keken dan maar van buitenaf toe.
Ook drama en controverse waren de voetbalwereld van toen niet vreemd. Net zoals vandaag was geweld tussen supporters en onvrede met de beslissingen van de scheidsrechter een groot onderdeel van de beleving.
In 1920 trok het Zweedse team zich bijna terug uit het toernooi als protest tegen de scheidsrechter van hun match tegen Nederland. Het Tsjechoslovaakse team verliet ook even het veld tijdens hun finale tegen België als protest tegen een cruciale penalty die hun de match uiteindelijk zou doen verliezen.
Initieel was het Belgische team zeer onpopulair bij de Antwerpse supporters door de afwezigheid van spelers van Beerschot. De publieke opinie was zo eensgezind dat de coach van het Belgische team bezweek onder de druk en op de valreep toch nog spelers van Beerschot op het veld zette. Net als vandaag reflecteerde voetbal toen de nationale, regionale en lokale trots.
De impact van WOI
De Spelen van 1920 speelden zich af in een uitzonderlijke historische context. Negen maand voor het begin van de Spelen was de Eerste Wereldoorlog afgelopen, en de Europese landen waren nog volop hun samenlevingen aan het heropbouwen na de verwoesting van de oorlog. De meeste burgers hadden geen geld om uit te geven aan een ticket voor de Spelen sinds zij moesten focussen op het betalen van voedsel en de heropbouw van hun woningen. Voetbal was de enige uitzondering.
Zoals veel Belgische steden had ook Antwerpen het hard te verduren gekregen tijdens de oorlog. Het besluit om de Spelen in Antwerpen te houden kwam relatief laat, waardoor de stad minder dan een jaar tijd had om zich voor te bereiden. Het stadion had haastig opgebouwd moeten worden en was zelfs nog niet af toen de Spelen begonnen. De Antwerpse organisatoren hadden zich diep in de schulden gewerkt om de Spelen te kunnen financieren. Het was duidelijk dat de oorlog zijn sporen had achtergelaten op de Olympische Spelen.
Het was daarentegen ook deels dankzij de oorlog dat Antwerpen gekozen werd om de Spelen te organiseren. Op deze manier werd België beloond en bedankt voor hun moed en uithoudingsvermogen tijdens de oorlog. Dit was te zien in de architectuur van het stadium, waar bij de ingang een standbeeld van een soldaat met een granaat in de hand werd opgericht in plaats van de traditionele.
Sport kan een geweldige manier zijn om meer te weten te komen over de geschiedenis. Niet alleen kunnen we leren over legendarische atleten en spannende sportwedstrijden, we kunnen ook meer kennis opdoen over het economische, politieke en sociale leven in het verleden.
Deze blog is geïnspireerd op een broncollectie van Historiana, die gratis historische inhoud, gebruiksklare leeractiviteiten en innovatieve digitale tools aanbied die gemaakt zijn door en voor geschiedenisleerkrachten in heel Europa. Het is geïnspireerd op een gedetailleerde broncollectie over sport gecreëerd door studenten sportgeschiedenis in Mechelen, België, onder leiding van sporthistoricus Jurryt van der Vooren.
This blog was inspired by a 1920 Antwerp Olympics Source Collection on Historiana, which offers free historical content, ready to use learning activities, and innovative digital tools made by and for history educators across Europe. It is inspired by a detailed Sports Collection, created by sports history students in Mechelen, Belgium, under the guidance of sports historian Jurryt van der Vooren.