Verhaal

Hoe de Maand van de Vrouwengeschiedenis een internationaal event werd

kleurenillustratie met drie vrouwengezichten in profiel.

Van vrouwendag naar de erkenning van een vrouwenmaand

door
Marijke Everts (opent in nieuw venster) (Europeana Foundation)

De Maand van de Vrouwengeschiedenis is een jaarlijkse viering in maart van de prestaties van vrouwen in de geschiedenis en over de hele wereld. Het is een moment om de aandacht te vestigen op de vaak ondergewaardeerde, verzwegen en belangrijke prestaties van vrouwen doorheen de geschiedenis.

Laten we kijken hoe de Maand van de Vrouwengeschiedenis is ontstaan.

wart-witfoto, Clara Zetkin in een donkere jurk, haar haar naar achteren getrokken. Ze staat voor een hek vol planten met haar handen op haar rug.

Vóór de Maand van de Vrouwengeschiedenis was er de Internationale Vrouwendag. Volgens Britannica en CNRS News werd de Internationale Vrouwendag voor het eerst georganiseerd tijdens een vrouwenconferentie in 1910.

Wie stelde de eerste Internationale Vrouwendag voor?

Op de tweede Internationale Socialistische Vrouwenconferentie in Kopenhagen stelde de Duitse activiste Clara Zetkin voor om Internationale Vrouwendag als officiële feestdag te erkennen.

Clara Zetkin, op leeftijd met wit grijs haar, kijkt naar de camera. Ze zit en draagt een lichtgekleurde sjaal met grote uitgespreide motieven.

Vroege feministen uit die tijd vochten al voor gelijke rechten. Clara Zetkin geloofde dat de feministische beweging bestond uit vrouwen uit de hogere en middenklasse die hun eigen agenda hadden. Ze geloofde niet dat ze zich inzetten voor de belangen van vrouwen uit de arbeidersklasse.

In haar ogen probeerde het 'Bourgeois Feminisme' seksisme te minimaliseren, maar hield het de klassentegenstellingen in stand. Ze was van mening dat de socialistische beweging de enige manier was om een einde te maken aan de onderdrukking van vrouwen en wilde daarom buiten het mainstream feminisme een ruimte creëren voor werkende vrouwen.

Een button met een afbeelding van een vrouw voor twee zwarte open poorten met witte duiven die om haar benen vliegen. Ze houdt een wit lint vast waarop in groen 'vote for women' staat.

Wanneer werd de eerste Internationale Vrouwendag gevierd?

Op 18 maart 1911 vierden verschillende Europese landen voor de eerste keer officieel Internationale Vrouwendag.

Meer dan 1 miljoen activisten uit Oostenrijk, Polen, Duitsland, Zwitserland, Nederland en Denemarken namen deel aan protestacties. Alleen al in Oostenrijk-Hongarije waren er 300 demonstraties. In heel Europa eisten vrouwen het recht op om te stemmen, openbare ambten te bekleden en te protesteren tegen discriminatie op de arbeidsmarkt.

zwart-witfoto, demonstrerende mensen met een Russisch bord op de achtergrond.

Internationale Vrouwendag begon eind februari of begin maart gevierd te worden in verschillende landen, zonder vaste datum, voor bijna tien jaar.

In 1921 stelde Zetkin voor om 8 maart uit te roepen tot Internationale Vrouwendag. Dit was ter ere van de arbeidersstaking van 1917 in Petrograd op die dag, die het begin van de Russische revolutie had ingeluid. Zo ontstond een nieuwe traditie die de communistische partijen de kans bood om vrouwen te mobiliseren.

Het idee van een dag ter ere van vrouwelijke arbeiders verspreidde zich in Europa.

Kleurrijke tekening van twee vrouwenhoofden, een groot en een klein, boven een rode tulp en de woorden '8. märts' ('8 maart').

Wat was de oorsprong van de Dag van de Vrouwengeschiedenis?

Het populairste verhaal achter de oorsprong van Women's History Day vertelt echter een ander verhaal.

De ene versie zegt dat de dag begon op 8 maart 1857 of 1908 (afhankelijk van de versie van het verhaal), toen vrouwen uit verschillende fabrieken in New York City stakingen organiseerden om te protesteren tegen de slechte arbeidsomstandigheden en kinderarbeid.

zwart-witfoto, veel vrouwen zittend aan bureaus in een fabriek.

De Franse historica Françoise Picq beweert dat deze staking een mythe is.

Ze werd verzonnen en voor het eerst vermeld in 1955 in het Franse dagblad L'Humanité. In de kranten van de VS werd in 1857 geen melding gemaakt van een staking en ook de leiders van de Internationale Socialistische Vrouwenbeweging, die de Internationale Vrouwendag oprichtten, hadden het er niet over.

Picq denkt dat de toenmalige leidster van de grootste Franse vakbond Madeleine Colin het verhaal onder de aandacht van L'Humanité bracht, omdat ze de viering van Internationale Vrouwendag misschien wilde loskoppelen van de communistische oorsprong ervan.

Colin vond dat de viering te traditioneel en conservatief was geworden en wilde dat de viering in Frankrijk onafhankelijk zou zijn van de dominante Franse Unie van Franse Vrouwen en de Communistische Partij. Het verhaal over de arbeiders in de VS zou een ander licht werpen op de strijd van vrouwelijke arbeiders en het ook meer geaccepteerd maken door Amerikaanse feministen die zich zorgen zouden hebben gemaakt over de communistische oorsprong van de feestdag.

Hoe is Internationale Vrouwendag ontstaan?

turquoise en blauwe badge met de woorden 'schrijf vrouwen terug in de geschiedenis'.

Met een toegenomen populariteit in Amerika veranderden Amerikaanse feministen in 1970 de Internationale Vrouwendag in de Week van de Vrouwengeschiedenis om het onderwijs over vrouwengeschiedenis op scholen te bevorderen.

In 1975 sponsorden de Verenigde Naties officieel de jaarlijkse viering van Internationale Vrouwendag. Meer groepen over de hele wereld begonnen de volledige Week van de Vrouwengeschiedenis te vieren. In 1980 riep de Amerikaanse president Jimmy Carter de eerste Nationale Week van de Vrouwengeschiedenis uit, die 8 maart omvatte.

Van daaruit groeide de erkenning van vrouwengeschiedenis. Tegen 1986 erkenden 14 staten in de VS maart als Maand van de Vrouwengeschiedenis.

Het jaar daarop stelde het Amerikaanse Congres de Maand van de Vrouwengeschiedenis in als een jaarlijkse, federaal erkende maand. Dit was een inspanning die werd geleid door de National Women's History Alliance met duizenden individuen en vrouwenorganisaties.

blauwe badge met de tekst 'March is Women's History Month' (maart is de maand van de vrouwengeschiedenis).

De Nationale Maand van de Vrouwengeschiedenis wordt nu overal ter wereld erkend. De Maand van de Vrouwengeschiedenis wordt nu in maart gevierd in de VS, het VK en Australië, in augustus in Zuid-Afrika en in oktober in Canada.

Elk jaar vieren we bij Europeana de Maand van de Vrouwengeschiedenis met culturele erfgoedinstellingen en vrouwenorganisaties in heel Europa en daarbuiten door verhalen en stromingen te delen die vrouwen uit het verleden en het heden eren.