Hoe de tulp een symbool werd van Turkije en Nederland

In de lente zijn tulpen een van de mooiste bezienswaardigheden in de natuur, die elk jaar terugkeren in een verscheidenheid van heldere kleuren.

Tulpen zijn eenvoudige maar belangrijke bloemen in de Europese cultuur, met een rijke geschiedenis die eeuwen teruggaat. Doorheen de geschiedenis werd de tulp van Centraal-Azië naar het Ottomaanse Rijk gebracht, en vervolgens naar West-Europa. Onderweg werd het een symbool voor alle drie.

Wat is de geschiedenis van tulpen?

Tulpen komen oorspronkelijk uit Centraal-Azië en werden al in de 10e eeuw gekweekt in Iran (Perzië).

Er zijn veel historische bronnen die aantonen hoe tulpen door de eeuwen heen naar Europa zijn gekomen. In de 16e eeuw werden tulpen gekweekt in het Ottomaanse Rijk. Ze behoorden tot de meest gewaardeerde bloemen van het Ottomaanse Rijk en werden een symbool van hun macht.

Ottomaanse sultans en rijke elites stonden bekend om hun liefde voor tulpen. Ze hielden tulpenfestivals die werden bijgewoond door mensen van over de hele wereld. Deze fascinatie voor tulpen inspireerde een unieke decoratieve stijl met motieven van tulpen op tapijten, kleding, schilderijen, gebouwen en aardewerk.

Niemand weet zeker wie tulpen vanuit het Ottomaanse Rijk naar West-Europa bracht, maar het wordt toegeschreven aan een ambassadeur van het Habsburgse Rijk in Constantinopel (Istanbul) die tulpenbollen naar Wenen bracht.

De botanicus Carolus Clusius vergrootte de populariteit van tulpen aan het einde van de 16e eeuw. Hij plantte tulpenbollen in de keizerlijke botanische tuin van Wenen in 1573 en deed het eerste botanische onderzoek naar tulpen in 1592.

Vervolgens werd hij aangesteld als directeur van de botanische tuin van de Universiteit Leiden, waar hij eind 1593 tulpen plantte.

Tulpen hadden Nederland bereikt, en stonden op het punt op te bloeien in populariteit!

De Nederlanders raakten in de 17e eeuw zo in de ban van tulpen dat hun passie voor de bloem een fenomeen op gang bracht dat bekend staat als "tulpenmanie".

In deze periode werden tulpenbollen ongelooflijk waardevol en werden ze verhandeld als aandelen op de Amsterdamse effectenbeurs. Op het hoogtepunt van de "tulpenmanie" waren sommige zeldzame tulpenbollen meer waard dan een huis!

Tulpen werden een populair onderwerp in de kunst, vooral in de 17e eeuw toen kunstenaars stillevenportretten van de bloemen schildeden. Deze schilderijen legden niet alleen de schoonheid van de bloem vast, maar dienden ook als statussymbool voor de rijken.

Behalve in de schilderkunst speelden tulpen ook een belangrijke rol in de Europese kunstnijverheid. Nederlands Delfts aardewerk, een soort blauw en wit aardewerk, is vaak voorzien van tulpmotieven, terwijl het motief ook op veel andere voorwerpen voorkomt.

In de 19e en 20e eeuw werd de tulpenteelt, samen met andere bloemen, een belangrijke industrie in Nederland.

Het land werd het centrum van de wereldwijde tulpenhandel, met bollen die over de hele wereld werden geëxporteerd. Nieuwe technieken en variëteiten werden uitgevonden.

Het associëren van tulpen met Nederland werd in de jaren 1950 gecementeerd met het lied 'Tulpen uit Amsterdam'. Oorspronkelijk gezongen in het Duits, volgden al snel Nederlandse en Engelse versies. Het werd een hit voor de Engelse zanger Max Bygraves in 1958 en vele andere zangers over de hele wereld sindsdien.

Tegenwoordig is Nederland de grootste tulpenproducent ter wereld en is de bloem een belangrijk onderdeel van de economie van het land. Tulpen zijn uitgegroeid tot een van de meest populaire symbolen van Nederland, terug te vinden in vele schilderijen, kunstwerken en souvenirs.

__Vertaling: Jolan Wuyts, Stichting Europeana __