Wat zijn de Culturele Hoofdsteden van Europa in 2025?
Elk jaar viert het programma Culturele Hoofdsteden van Europa de diversiteit van cultureel erfgoed in heel Europa, door de historische betekenis, het culturele leven en het artistieke erfgoed van verschillende steden en regio's te laten zien.
In 2025 zijn steden in Duitsland en Slovenië aan de beurt om de titel te dragen, waarbij één plaats met een unieke oplossing komt. De Culturele Hoofdsteden van Europa in 2025 zijn Chemnitz, in Duitsland, en Nova Gorica en Gorizia, twee zustersteden op de grens van Slovenië en Italië. Dit is de allereerste Culturele Hoofdstad van Europa die steden in twee landen combineert.
Chemnitz, Duitsland
Chemnitz is de op twee na grootste stad van de Duitse deelstaat Saksen, gelegen in het oosten van het land op ongeveer 40 kilometer van de grens met Tsjechië.
Aan het begin van de 20e eeuw was Chemnitz dankzij zijn industrie een van de rijkste steden van Duitsland. Chemnitz en de regio's rondom de stad speelden een belangrijke rol in de groei van Duitsland, vooral in de textiel-, spoor- en auto-industrie.
Ongeveer 40% van de stad werd verwoest tijdens de Tweede Wereldoorlog, waarna het stadscentrum in puin lag. In de daaropvolgende decennia maakte de stad deel uit van Oost-Duitsland en stond bekend als Karl-Marx-Stadt. Het stadscentrum werd herbouwd met modernistische architectuur.
Na de hereniging van Duitsland in 1990 werd het stadscentrum herpland met een reeks restauraties en nieuwe gebouwen. Dat jaar stemden de inwoners van de stad voor de naam Chemnitz.
De industriële geschiedenis van de stad speelt nu een belangrijke rol in erfgoed en cultuur. Het Industriemuseum Chemnitz is een bezienswaardigheid op de Europese Route van het Industrieel Erfgoed. De nabijgelegen regio Erzgebirge was een belangrijk mijncentrum en staat sinds 2019 op de Werelderfgoedlijst van UNESCO.
Twee van de grootste musea van de stad zijn gevestigd in een voormalige bank en een art-nouveaugebouw - het Museum Gunzenhauser met een collectie van ongeveer 2500 moderne kunstwerken en de Kunstsammlungen aan de Theaterplatz.
In 2025 is Chemnitz samen met 38 andere gemeenten in de regio Culturele Hoofdstad van Europa.
Het jaar heeft als slogan 'C the Unseen', het zichtbaar maken van verborgen schatten. De bijnaam van Chemnitz is de 'Stad van de Makers' en dit zal te zien zijn in garages en fabrieksgebouwen die zijn omgebouwd tot kunstruimtes, terwijl de parken van de stad open zullen staan voor festivals, optredens en tentoonstellingen.
Nova Gorica, Slovenië en Gorizia, Italië
Nova Gorica en Gorizia zijn tweelingsteden op de grens van Slovenië en Italië. Deze unieke grensoverschrijdende locatie vormt de kern van de Culturele Hoofdstad van Europa 2025, die een viering van eenheid over de grenzen heen wil zijn met de slogan 'GO! Borderless.
Gorizia ligt in de Italiaanse regio Friuli-Venezia Giulia, aan de voet van de Julische Alpen. Nova Gorica werd gebouwd in 1947, een nieuwe geplande stad met modernistische architectuur door de socialistische regering van Joegoslavië.
Beide steden liggen in een heuvelachtig landschap met boom- en wijngaarden en de rivier de Soča die van de Julische Alpen naar de Golf van Triëst stroomt.
De internationale grens tussen Slovenië en Italië loopt via een groot plein - bekend als Piazza della Transalpina en Trg Evrope ('Europaplein'). Deze grens was gesloten van de jaren 1940 tot 2000, toen Slovenië toetrad tot de EU en het Schengengebied. Sinds 2011 worden beide steden beheerd door een gemeenschappelijk bestuur.
Het Kasteel van Gorizia dateert uit de 12e eeuw en is een middeleeuws kasteel, gevangenis en kazerne geweest. Het herbergt nu het Museum van de Middeleeuwen van Gorizia en wordt omringd door een openbaar park.
De kathedraal van de stad werd gebouwd in de 14e eeuw, verwoest tijdens de Eerste Wereldoorlog en werd later herbouwd als reconstructie van hoe de kathedraal eruitzag in de 17e eeuw.
Nova Gorica huisvest een van de vier theaters die samen het Sloveense Nationale Theater vormen. Het werd opgericht in 1969 en in 1994 werd er een nieuw gebouw neergezet. Het heeft een repertoire dat bestaat uit hedendaagse en klassieke toneelstukken.
In 2025 hebben Nova Gorica en Gorizia hetzelfde doel: de Europese Culturele Hoofdstad zonder Grenzen zijn.
In beide steden zullen projecten plaatsvinden in culturele ruimten en openluchtruimten, met clownerie, dans, mode, gastronomie, erfgoedrondleidingen en theater - en een grote grensoverschrijdende tafelvoetbalwedstrijd!
De hoofdafbeelding is een collage van: Chemnitz. Rathaus + Gorica 1282