Verhaal

De Nederlandse beeldhouwer Mari Andriessen

kleurenfoto, een close-up van het gezicht van een standbeeld van Anne Frank

Van Anne Frank tot Cornelis Lely: de stenen herdenking van mensen en gebeurtenissen uit de 20e eeuw

door
Adrian Murphy (opent in nieuw venster) (Europeana Foundation)

Mari Andriessen was een Nederlandse kunstenaar wiens sculpturenmensen en gebeurtenissen uit de 20e eeuw in Nederland uitbeelden. Veel van zijn beelden en gedenktekens zijn een eerbetoon aan de slachtoffers van de Holocaust en de gebeurtenissen in de Tweede Wereldoorlog.

Achtergrond

Mari Andriessen werd in 1897 in Haarlem geboren. Zijn katholieke familie was artistiek: zijn moeder schilderde, zijn vader was muzikant, een van zijn broers werd muzikant en de andere componist.

Hij bezocht de Haarlemse Kunstnijverheidsschool en vervolgens de Rijksakademie van Beeldende Kunsten in Amsterdam, gevolgd door de Academie voor Beeldende Kunsten in München, Duitsland.

zwart-wit foto, Mari Andriessen werkt aan een standbeeld in een studio.

Andriessen begon zijn carrière als beeldhouwer in de jaren voor de Tweede Wereldoorlog en kreeg opdrachten voor standbeelden in kerken en het nieuwe treinstation van Utrecht. Tijdens de bezetting van Nederland door Nazi-Duitsland van 1940 tot 1945 mocht hij geen opdrachten aannemen en mocht hij niet exposeren.

Toen de oorlog was afgelopen, wilden veel gemeenten gedenktekens plaatsen. Andriessens eerste oorlogsmonument werd in 1948 in Heemstede onthuld. Hij werd een veelgevraagd kunstenaar voor dergelijke monumenten en beeldhouwde tientallen beelden en gedenktekens.

Laten we eens kijken naar zes van Andriessens sculpturen.

Man voor het Vuurpeloton

Man voor het Vuurpeloton herdenkt het leven van 15 leden van het Nederlandse verzet die in 1945 werden geëxecuteerd in het Frederikspark in Haarlem. Het standbeeld is bijna twee meter hoog en werd onthuld in 1949. Willem Termetz, een timmerman en vriend van Andriessen, stond model voor het beeld.

zwart-wit foto, een hoog standbeeld van een staande mannenfiguur met zijn armen langs zijn zij.

De Dokwerker

De Dokwerker werd in 1952 in Amsterdam geïnstalleerd.

Het herdenkt de Februaristaking van 1941, een krachtige verzetsdaad van Nederlandse arbeiders tegen de nazi-bezetting tijdens de Tweede Wereldoorlog. Het monument vereeuwigt de weerstand, de veerkracht en de eenheid van de arbeiders.

zwart-wit foto van een standbeeld op een stadsplein

Cornelis Lely

Cornelis Lely was een Nederlands politicus en ingenieur die de leiding had over de bouw van de Zuiderzeewerken, waarmee land werd gewonnen op de zee.

In 1953 werd een standbeeld van Lely door Andriessen gebouwd op de Afsluitdijk, de dam en toegangsweg die de Zuiderzee omsluiten, waardoor het een binnenmeer werd in plaats van open zee.

zwart-wit foto, een beeld van een oudere man op een sokkel.

Mestreechter Geis

Niet alle beelden van Andriessen verbeelden echte mensen. Zijn beeld Mestreechter Geis uit 1962 is een eerbetoon aan karaktereigenschappen van de Maastrichtenaren, hun gevoel voor humor en hoe ze leven, drinken en zingen.

zwart-wit foto, een beeld met een dansende en lachende figuur.

Koningin Wilhelmina

Wilhelmina was koningin van Nederland tussen 1890 en 1948. Ze regeerde tijdens de Eerste Wereldoorlog, economische crises in de jaren 1930 en de Tweede Wereldoorlog.

Andriessen maakte een aantal beelden van Wilhelmina. Een daarvan stond in 1963 in het stadhuis van Velsen, een ander werd in 1967 bij een ziekenhuis in Amsterdam geplaatst en een derde in 1968 in het Wilhelminapark in Utrecht.

zwart-wit foto, een beeld van een vrouw die een grote jas draagt.
kleurenfoto, een standbeeld van koningin Wilhelmina in een park, ze draagt een hoed, jas en sjaal en het standbeeld staat op een sokkel.

In 1975 maakte Andriessen een bronzen beeldje van Anne Frank, het jonge joodse meisje uit Amsterdam dat een dagboek bijhield waarin ze haar ondergedoken leven tijdens de nazivervolging vastlegde.

Andriessen heeft lang aan het beeld gewerkt, eerst zittend en later staand. Hij schreef: 'Het is eigenlijk de eerste keer dat, als zo'n beeld weggaat,... ik het liever zou houden!''

Het beeldje staat bij de Westerkerk in Amsterdam, vlakbij het Anne Frank Huis waar Anne en haar familie ondergedoken zaten.

kleurenfoto, een beeld van Anne Frank die met haar handen op haar rug poseert, rode bloemen rusten bij haar voeten.

Andriessen werkte voornamelijk met steen als medium voor zijn beeldhouwwerk. Veel van zijn beelden staan vrij en plaatsen hun onderwerpen op sokkels met verder weinig architectonische details. Ze symboliseren de veerkracht van mensen in de 20e eeuw die grote kracht toonden bij het trotseren van tegenslagen. Tijdens de Tweede Wereldoorlog was Andriessen betrokken geweest bij het Nederlandse verzet, wat zijn beeldhouwwerk een extra betekenis gaf.

Tijdens zijn leven won Andriessen vele prijzen en onderscheidingen. Aan het eind van zijn carrière werd hij vaak 'de nationale beeldhouwer' van Nederland genoemd. Mari Andriessen overleed, 82 jaar oud, in 1979.