Taispeántas
Le samhlacha 3T de láithreáin agus de réada, tugtar deis dúinn amharc ar oidhreacht dhomhanda nach bhféadfaí a fheiceáil go pearsanta mar gheall ar a bail shobhriste, ár n-achar fisiciúil uathu, nó toisc nach ann di a thuilleadh ar chor ar bith. Trí rindreáil 3T, is féidir linn oidhreacht atá tábhachtach ó thaobh na staire de a iniúchadh le sonraí gar-amhairc ó pheirspictíochtaí nua.
Rud dochreidte amháin is féidir linn a dhéanamh ná a fheiceáil conas a shiúil dineasáir.
Ag deireadh an 19ú haois, thángthas ar 30 cnámharlach ioguánódóin a tháinig slán go hiomlán beagnach i mianach guail in Bernissart na Beilge. B'fhionnachtain mhór é - den chéad uair, bhíothas ábalta an chuma a bhí ar dhineasáir a thaispeáint le cnámharlaigh iomlána.
Is iad na cnámharlaigh sin na hioguánódóin is fearr a ndearnadh caomhnú orthu agus is iad an bailiúchán is mó d'ioguánódóin ar fud an domhain. Tá siad lonnaithe in Institiúid Ríoga Eolaíochtaí Nádúrtha na Beilge. Le samhail nua 3T den ioguánadón, tugtar léiriú dúinn ar an dóigh ar sheas agus ar shiúil na dineasáir sin ar na ceithre chos.
Chreid an pailé-ointeolaí Louis Dollo, a rugadh sa Fhrainc, gur maraíodh na hioguándóin le linn tuile, agus chum eolaithe eile teoiricí eile amhail triomach nó go raibh siad sáinnithe i seascann. I staidéar a rinneadh le déanaí, áfach, mheas eolaithe gur maraíodh tréad na n-ioguánadón mar gheall ar mhúch tocsaineach mar go raibh leibhéil arda déshuilfíde iarainn sna sraitheanna cré ina bhfuarthas na hainmhithe.
Déan iniúchadh ar an ioguánadón 3T agus samhlaigh conas a bhíodh siad ag siúl siad thart ar an mBeilg timpeall 122 mhilliún bliain ó shin.
Conas a chabhraíonn réada 3T linn stair mhuirí a thuiscint?
Cruinneog pháipéir is ea an "Scheepsglobe" (cruinneog loinge) seo a cruthaíodh timpeall 1731 agus is dócha gur úsáideadh í ar an long Berkenrode. Fuarthas an chruinneog, atá sobhriste (mar atá le feiceáil ar an tsamhail 3T), in áiléar ardeaglaise in Utrecht. Tógadh Berkenrode in 1723 agus ba le Dutch East India Company, nó Vereenigde Oost-Indische Compagnie (VOC) í.
Leis an gcruinneog, dhéanfaí taifeadadh ar dhul chun cinn laethúil aistear Berkenrode ó Batavia (Iacárta an lae inniu) go dtí an Ísiltír trí Rinn an Dóchais san Afraic Theas. Le linn an 18ú haois, tugadh líon mór sclábhaithe ó oileánra na hIndinéise agus ó chodanna eile den Áise go dtí an Rinn trí longa VOC. B'fhéidir go raibh Berkenrode ar cheann de na longa sin.
Leis an tsamhail 3T seo, is féidir le spriocphobal níos mó féachaint uirthi agus tá tuilleadh taighde á dhéanamh maidir lena stair shuntasach choilíneach i dtrádáil pobal sclábhaithe a thuiscint.
Soitheach loingseoireachta i bhfad níos nua-aimseartha is ea Trálaer Iascaireacht Lambousa, bád iascaireachta stairiúil ar leith trína féidir linn cultúr na Cipire nua-aimseartha a thuiscint.
Tá an bád iascaireachta stairiúil "Lambousa", ar maoin de chuid Bardas Limassol é agus atá ar cheann de na nithe is díol spéise do chuairteoirí a bhfuil tóir air in Limassol, tugtha chun duga le blianta beaga anuas i gcúinne de longchlós Karnagio, áit a bhfuil sé creimthe ag sáile agus dálaí aimsire.
Tógadh an bád in 1955, agus baineadh úsáid as le haghaidh iascaireachta sa Mheánmhuir ar feadh 50 bliain agus is soitheach 25 mhéadar é ag a bhfuil toilleadh 48 dtona agus lánluas 10 muirmhíle. Athchóiríodh agus úsáideadh an bád le haghaidh cuairteanna eagraithe d'fhonn an pobal a chur ar an eolas faoi stair agus faoi thraidisiúin iascaireachta agus mhuirí Limassol agus na Cipire.
Is sampla é de thraidisiún tógála long na Gréige agus is meabhrúchán críochnaithe é ar stair na hiascaireachta sa Chipir. Féach ar an tsamhail 3T agus scrúdaigh a struchtúr tú féin.
Is garsprioc an-tábhachtach í a tharrtháil i réimse na hoidhreachta cultúrtha digití, go háirithe toisc, de réir rialachán muirí, gur cheart báid iascaireachta áirithe a scriosadh.
Cad is féidir a thaispeáint dúinn faoi shainchomharthaí ársa le réada 3T?
Tá an chloch Stora Hammars I ar cheann de cheithre chloch d'íomhánna ré na Lochlannach atá suite i Stora Hammars, Gotland, an tSualainn. Téann na clocha sin siar ó thimpeall an seachtú haois CR. Tá sé phainéal ar Stora Hammars I ar a léirítear radhairc mhiotaseolaíocha, reiligiúnacha agus mhíleata. Léirmhínítear leis go bhfuil finscéal Hildr agus a chath gan deireadh a léiriú aige.
Féach ar an tsamhail 3T, an bhfeiceann tú na painéil ar a léirítear bean idir beirt fhear, radharc íobartach, bean ina seasamh idir long fhada ar a bhfuil laochra armtha agus láthair chatha?
Sainchomhartha cloiche níos ornáidí i mbailiúcháin "Twin it!" is ea an Chros Thuaidh ag Áth Eine, Éire.
B'fhéidir go bhfuil crosa arda ar eolas againn mar mharcóirí ar láithreacha adhlactha Críostaí, ach níorbh é sin a gcuspóir i gcónaí. Is sainchomhartha cultúrtha íocónach de thírdhreach na hÉireann iad na crosanna arda agus bhí siad le feiceáil den chéad uair thart ar an naoú haois, ag feidhmiú mar mharcóirí teorann ar chríocha nó ar shéadchomharthaí sacracha do chumhacht pholaitiúil. Bhí ról ag crosa mar sin freisin maidir le teachtaireachtaí ón mBíobla a theagasc dóibh siúd nach raibh oideachas faighte acu agus nach raibh ábalta léamh ná scríobh.
Tá an Chros Thuaidh ag Áth Eine ar cheann de phéire crosanna maisithe. Mar a fheictear sa tsamhail 3T, tá caipín cloiche i gcruth cónúil uirthi a d'fhéadfadh a bheith ina mhítéar de chuid easpaig. Tá an bonn maisithe le radhairc fhíoracha ar gach ceann de na ceithre thaobh, agus tá patrúin gheoiméadracha éagsúla ar an gcros freisin.
Cad is féidir a insint dúinn faoi ailtireacht le rindreáil 3T?
Is minic a rinneadh foirgnimh stairiúla a shíneadh, a athchóiriú nó a fheabhsú tríd na céadta bliain. Le samhaltú 3T, is féidir linn féachaint go grinn ar na leideanna a thaispeánann scéal forbartha foirgnimh dúinn.
Tá caisleán Paphos sa Chipir ina sheasamh in iarthar chalafort an bhaile. Thóg rialtóirí de chuid na Fraince an caisleán i lár an 13ú haois lena chur in ionad dhaingean Byzantine Saranta Kolones a scriosadh i ndiaidh crith talún in 1222. Thóg rialtóirí na Fraince dhá thúr ar dtús, agus bhí an dá cheann á n-úsáid sa 15ú haois, de réir roinnt téacsanna meánaoiseacha.
Ag druidim le deireadh an 15ú haois, scrios crith talún eile ceann den dá thúr. Scrios na Veinéisigh ar a raibh fágtha den dá thúr ina dhiaidh sin díreach roimh choncas na nOtamánach in 1570. Maireann athchóiriú de chuid na nOtamánach in 1780 ar an túr Francach thiar (le breiseanna Veinéiseacha) sa lá atá inniu ann, agus is féidir é a fheiceáil sa tsamhail 3T. Léirítear le hinscríbhinn os cionn bhealach isteach an chaisleáin an t-athchóiriú sin.
Déan iniúchadh ar an tsamhail 3T agus samhlaigh a stair agus na daoine a chuir lena scéal iontach.
Thóg an rialtóir Vlad Dracul túr Chindia in Târgoviște, anRómáin, i lár an 15ú haois agus ina dhiaidh sin thóg a mhac, Vlad the Impaler, ar a dtugtar Dracula/Drăculea freisin é. Tógadh an túr chun an áit chónaithe bhreá a chosaint ar ionsaithe an namhad agus chun faireachas a dhéanamh ar an gcúirt agus ar an gceantar máguaird.
D'athraigh feidhmeanna an túir le himeacht ama ó chloigtheach go dídean agus túr faire cosanta. Faoin 17ú haois, bhí sé ina thúr cloig. Faoi lár an 19ú haois, rinne prionsa agus príomhthiarna Wallachia Gheorghe Bibescu é a atógáil mar thúr dóiteáin agus tá sé fós ina thúr dóiteáin sa lá atá inniu ann.
Féach thart ar thúr Chindia in 3T agus féach an féidir leat aon leideanna dá úsáidí roimhe seo a fheiceáil.
Tá teach mór Minovici ar cheann de na samplaí is luaithe den stíl ailtireachta Nua-Rómhánach i mBúcairist, an Rómáin.
Tógadh an teach mór ar imeall na cathrach in 1905, agus bhí sé beartaithe mar thearmann dá úinéir, Nicolae Minovici, pearsa mór le rá in eolaíocht fhóiréinseach na Rómáine ag tús an 20ú haois. In 1906, rinneadh bunathrú suntasach ar an bhfoirgneamh, agus rinneadh an chéad mhúsaem ealaíne tíre de chuid Bhúcairist ina bhfuil bailiúchán fairsing d'ealaín eitneagrafaíoch na Rómáine de.
Déan iniúchadh ar an tsamhail 3T chun iniúchadh a dhéanamh ar an taobh amuigh den teach mór álainn seo.
Ba é an seandálaí Porphyrios Dikaios a d'aimsigh láithreán shráidbhaile Neoiliteach Khirokitia Vouni sa Chipir in 1934 agus téann sé siar go dtí tús an seachtú agus an séú haois RCR. Nochtadh le tochailtí fairsinge seandálaíochta sraith de thithe ciorclacha de mhéideanna éagsúla i mullach a chéile. Tá bunsraitheanna cloiche, ar a bhfuil forstruchtúr brící láibe agus díon réidh ag a bhformhór.
Tá an sráidbhaile suite laistigh de chor géar d'Abhainn Maroni, a chosnaíonn é ar taobh thuaidh, an taobh thoir, agus an taobh thoir theas. Tógadh struchtúr fada, líneach cloiche, a théann trasna na lonnaíochta ón taobh thuaidh go dtí an taobh deas, ag soláthar cosaint shaorga ón taobh thiar. Nuair a spréigh an lonnaíocht go dtí an taobh thiar ar thalamh a bhí neamháitithe roimhe sin, chonacthas an patrún céanna arís, agus bhí an foirgneamh comhuaineach de theorainn nua i bhfoirm balla cloiche mórthaibhseach ag gabháil leis an bhforbairt.
Tá an láithreán UNESCO, Khirokitia, nochta inniu do ghuaiseacha nádúrtha, amhail an tine a scrios an tírdhreach máguaird in 2013, agus bhí sé na struchtúir seandálaíochta i gcontúirt mar gheall ar chomh gar agus a bhí an tine díobh. Is féidir éifeachtaí an teagmhais thubaistigh sin a fheiceáil sa tsamhail 3T.