- Έκθεση: Το σπίτι του Ζαν Μονέ
- Ζαν Μονέ, πρωτεργάτης της Ευρώπης
Ο Ζαν Μονέ γεννήθηκε το 1888. Αφιέρωσε τη ζωή του στην προσπάθεια να φέρει κοντά τους Ευρωπαίους και σήμερα θεωρείται ιστορική προσωπικότητα για την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση. Ξεκίνησε την πορεία του στην οικογενειακή επιχείρηση εμπορίας κονιάκ, αλλά σύντομα ξεκίνησε να εργάζεται σε οργανισμούς για τη συνεργασία ανάμεσα στις δυνάμεις της Αντάντ κατά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Έπειτα ορίστηκε αναπληρωτής γενικός γραμματέας της Κοινωνίας των Εθνών, ενώ στη συνέχεια σταδιοδρόμησε ως διεθνής τραπεζίτης. Με την επιστροφή του πολέμου στην Ευρώπη, το 1940 ο Μονέ πρότεινε να δημιουργηθεί μια γαλλο-βρετανική ένωση. Οι δύο χώρες θα συγχωνεύονταν σε μία υπό τον κοινό στόχο να ηττηθούν οι ναζί. Αν και το σχέδιο αυτό δεν προχώρησε, ο Μονέ συνέχισε να αγωνίζεται για τη δημοκρατία και έγινε επικεφαλής στην Ουάσιγκτον του αμερικανικού «προγράμματος για τη νίκη».
Μετά το 1945 ο Μονέ ανέλαβε τη διεύθυνση της γαλλικής γενικής επιτροπής σχεδιασμού για τον εκσυγχρονισμό και τον επανεξοπλισμό της χώρας. Πίστευε ότι η ευημερία και η ασφάλεια της Γαλλίας μπορούσαν να διασφαλιστούν μόνον εάν τα ευρωπαϊκά κράτη έθεταν σε κοινή πορεία τις οικονομίες τους. Καθώς οι κοινωνίες συνειδητοποιούσαν απότομα την πραγματικότητα του Ψυχρού Πολέμου, ο Μονέ γνώριζε ότι ένας μόνον τρόπος υπήρχε για να καλλιεργηθεί πραγματική αλληλεγγύη μεταξύ των Ευρωπαίων εταίρων. Έπρεπε να δημιουργηθεί μια λειτουργική Ευρώπη μέσω της βαθιάς ολοκλήρωσης σε βασικούς τομείς. Με τον τρόπο αυτό τέθηκαν τα θεμέλια της «μεθόδου Μονέ»: μικρά βήματα για να έρθουμε πιο κοντά και μεταβίβαση της κυριαρχίας σε υπερεθνικά όργανα. Η μέθοδος αυτή απαιτούσε επιμονή, πειθώ, επιδίωξη κοινών συμφερόντων και καλές οργανωτικές ικανότητες.
Το 1950 ο Μονέ υπέβαλε τις προτάσεις του στον Ρομπέρ Σουμάν, υπουργό Εξωτερικών της Γαλλίας. Πρότεινε να τεθούν υπό κοινό έλεγχο οι βιομηχανίες άνθρακα και χάλυβα των χωρών της Δυτικής Ευρώπης και να ιδρυθεί μια Ανώτατη Αρχή που θα διαχειριζόταν άμεσα και ανεξάρτητα αυτούς τους τομείς στρατηγικής σημασίας. Ενεργώντας προς το συμφέρον όλων, η Ανώτατη Αρχή θα λειτουργούσε αποτελεσματικά ως αντίβαρο στα στενά εθνικά συμφέροντα. Ένας νέος πόλεμος ανάμεσα στη Γαλλία και τη Γερμανία θα ήταν αδιανόητος και πρακτικά ανέφικτος αν εξασφαλιζόταν η από κοινού διαχείριση της παραγωγής άνθρακα και χάλυβα. Θα μπορούσε έτσι να αποφευχθεί η επανάληψη των φρικαλεοτήτων που είχε μόλις βιώσει η Ευρώπη. Το όνειρο αυτό έγινε πραγματικότητα με τη δημιουργία της Ευρωπαϊκής Κοινότητας Άνθρακα και Χάλυβα (ΕΚΑΧ) το 1951. Για τον Μονέ αντιπροσώπευε το πρώτο βήμα προς τις «Ηνωμένες Πολιτείες της Ευρώπης».
Ως πρώτος πρόεδρος της Ανώτατης Αρχής της ΕΚΑΧ στο Λουξεμβούργο, ο Ζαν Μονέ υποστήριξε τη δημιουργία της Ευρωπαϊκής Αμυντικής Κοινότητας, η οποία ήλπιζε ότι θα αποτελούσε το νέο πολιτικό πλαίσιο που θα οδηγούσε στην ίδρυση ενός ευρωπαϊκού στρατού. Ωστόσο η αποτυχία του σχεδίου εκείνου λόγω του φόβου της Γαλλίας ότι θα έχανε την εθνική της κυριαρχία εξώθησε τον Μονέ σε παραίτηση. Το 1955 συνέστησε την επιτροπή δράσης για τις Ηνωμένες Πολιτείες της Ευρώπης, με στόχο να συνεχίσει τον αγώνα. Για πάνω από 20 χρόνια, η επιτροπή αυτή έδρασε ως ομάδα πίεσης για να προωθήσει στην πράξη την ενωμένη Ευρώπη, συγκεντρώνοντας στους κόλπους της πολιτικούς και συνδικαλιστές. Ο Μονέ ενέπνευσε τη δημιουργία της Ευρωπαϊκής Κοινότητας Ατομικής Ενέργειας (Ευρατόμ). Τάχθηκε υπέρ της δημιουργίας κοινού ευρωπαϊκού νομίσματος και της προσχώρησης του Ηνωμένου Βασιλείου στις Ευρωπαϊκές Κοινότητες. Το 1974 υποστήριξε τη δημιουργία του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου αρχηγών κρατών και κυβερνήσεων, με στόχο τη στενότερη συνεργασία μεταξύ των Ευρωπαίων ηγετών προς όφελος όλων των πολιτών της Ευρώπης. Ο Ζαν Μονέ άφησε την τελευταία του πνοή το 1979, λίγους μήνες πριν από τις πρώτες ευρωεκλογές, για την καθιέρωση των οποίων είχε αγωνιστεί.